Hiểu về bệnh tiểu đường

Hạ đường huyết (hypoglycemia) là tình trạng không thể xem nhẹ đối với người bệnh tiểu đường, đặc biệt là những người đang sử dụng insulin hoặc thuốc hạ đường huyết nhóm sulfonylurea. Khi đường huyết giảm xuống dưới 70 mg/dL (3.9 mmol/L) thì cơ thể bắt đầu xuất hiện các triệu chứng cảnh báo và nếu không xử lý kịp thời người bệnh có thể rơi vào trạng thái mất ý thức, co giật, thậm chí tử vong. Dưới đây là bài chia sẻ chi tiết về cách nhận biết, xử lý và phòng ngừa hạ đường huyết một cách hiệu quả mời quý cô chú anh chị cùng theo dõi.

1. Nhận biết sớm triệu chứng hạ đường huyết

Đối với những người bệnh còn tỉnh táo và không bị giảm khả năng cảm nhận thì triệu chứng của hạ đường huyết thường xuất hiện khá rõ ràng.

Người hạ đường huyết có triệu chứng đau đầu, choáng váng

Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

- Đổ mồ hôi lạnh

- Tim đập nhanh, hồi hộp

- Run rẩy, bồn chồn

- Cảm giác đói cồn cào

- Đau đầu nhẹ, choáng váng

- Mờ mắt, khó tập trung

- Thay đổi hành vi, cáu gắt bất thường

Ở mức đường huyết < 54 mg/dL (3.0 mmol/L) bệnh nhân có thể bị lú lẫn, mất phối hợp, thậm chí bất tỉnh hoặc co giật. Giai đoạn này cần được cấp cứu ngay lập tức.

2. Nguyên nhân gây hạ đường huyết

Việc hiểu rõ nguyên nhân là yếu tố quan trọng trong phòng ngừa tái diễn.

Có nhiều nguyên nhân gây hạ đường huyết ở người tiểu đường

Một số nguyên nhân thường gặp:

- Dùng thuốc hạ đường huyết quá liều hoặc không phù hợp với khẩu phần ăn/ngày vận động

- Bỏ bữa, ăn trễ giờ hoặc ăn không đủ lượng carbohydrate

- Tăng cường vận động thể lực mà không điều chỉnh liều thuốc hoặc tăng lượng ăn

- Dùng rượu bia mà không ăn kèm đủ carbohydrate

- Rối loạn chức năng gan, thận làm thay đổi chuyển hóa thuốc

3. Xử lý hạ đường huyết tại nhà (tình trạng nhẹ - trung bình)

Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo và có thể tự ăn uống nên xử lý theo nguyên tắc 15-15:

Bước 1: Uống ngay 15g carbohydrate nhanh hấp thu, ví dụ:

3 - 4 viên glucose (dạng nén)

1/2 ly nước trái cây (khoảng 120ml nước cam, táo)

1 ly sữa không béo

1 muỗng canh mật ong hoặc đường pha trong nước

Không dùng socola hay bánh có chất béo, vì chất béo làm chậm hấp thu đường

Bước 2: Chờ 15 phút, đo lại đường huyết

Nếu đường huyết vẫn < 70 mg/dL → tiếp tục lặp lại bước 1

Khi đường huyết > 70 mg/dL → nên ăn một bữa nhẹ có chứa carbohydrate phức hợp + đạm (ví dụ: bánh mì sandwich, sữa và ngũ cốc…)

4. Xử lý trong trường hợp hạ đường huyết nặng (bệnh nhân bất tỉnh)

Trường hợp này không bao giờ được cho ăn hay uống qua miệng vì dễ gây sặc, ngạt thở. Xử lý như sau:

Tiêm glucagon: đây là hormone đối kháng insulin, giúp gan phóng thích glucose. Người nhà nên được hướng dẫn sẵn cách tiêm glucagon (dạng bút tiêm hoặc bột pha). Hiện nay có dạng xịt mũi glucagon tiện lợi hơn.

Glucagon dạng tiêm trong trường hợp cần thiết

Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức nếu không có glucagon hoặc bệnh nhân không tỉnh lại sau 10 phút.

Khi bệnh nhân tỉnh lại thì cho họ ăn bổ sung carbohydrate phức hợp để tránh hạ đường huyết tái phát.

5. Phòng ngừa hạ đường huyết

Hạ đường huyết có thể phòng ngừa hiệu quả nếu người bệnh được hướng dẫn kỹ và có sự phối hợp tốt giữa bác sĩ, bệnh nhân và người thân. Một số khuyến nghị:

a. Tự theo dõi đường huyết đều đặn

Kiểm tra đường huyết trước ăn, sau ăn 2 giờ và trước khi đi ngủ.

Nếu tập thể dục hoặc đổi thuốc nên đo thêm vào các thời điểm không cố định.

b. Luôn mang theo nguồn đường hấp thu nhanh

Viên glucose, nước ép trái cây nhỏ hoặc gói mật ong nên được mang theo mọi lúc.

c. Không bỏ bữa, ăn đúng giờ

Người bệnh nên ăn đầy đủ và đúng khẩu phần được hướng dẫn và ăn đúng bữa. Tránh bỏ bữa hay ăn cách quá xa gây ra tình trạng không đủ năng lượng, hạ đường huyết. Đặc biệt đối với những người đang dùng insulin tác dụng trung bình hoặc kéo dài.

d. Điều chỉnh thuốc theo chế độ vận động

Nếu dự kiến tập luyện nhiều hơn, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về việc giảm liều thuốc hoặc bổ sung thức ăn trước đó.

e. Hạn chế rượu bia

Rượu ức chế tạo glucose ở gan, dễ gây hạ đường huyết muộn vào ban đêm.

f. Thông báo tình trạng cho người thân và đồng nghiệp

Giúp họ biết cách nhận diện dấu hiệu hạ đường huyết và xử lý đúng.

6. Lưu ý đặc biệt với người cao tuổi và trẻ nhỏ

Người cao tuổi: thường giảm cảm nhận về triệu chứng, nguy cơ té ngã, lú lẫn, đột quỵ khi hạ đường huyết. Do đó nên đặt mục tiêu đường huyết linh hoạt hơn.

Trẻ em: dễ bị hạ đường huyết do liều insulin khó điều chỉnh cần giám sát sát sao và hướng dẫn trẻ em nhận biết dấu hiệu sớm.

Kết luận

Hạ đường huyết là một biến chứng cấp tính có thể phòng ngừa và kiểm soát được nếu người bệnh hiểu rõ cơ chế, dấu hiệu và có kế hoạch xử lý hợp lý. Đây không chỉ là một kỹ năng sống còn cho bệnh nhân mà còn là trách nhiệm của đội ngũ y tế trong hành trình đồng hành với người bệnh tiểu đường.

Vì 1 Việt Nam tươi đẹp - Mong những điều tốt lành đến với người bệnh tiểu đường!
Vì người bệnh tiểu đường thực sự cần - Xin sẵn lòng phụng sự!
CEO Trần Bình - Samhoanglienson.vn